Do ćwiczeń sprawności manualnej należą:
Ćwiczenia rozmachowe, których celem jest rozluźnianie napięcia mięśni ramienia
i przedramienia:
- zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn ruchami poziomymi lub
pionowymi z zachowaniem kierunku od strony lewej do prawej,
z góry na dół
- zamalowywanie dużych konturów rysunków
- pogrubianie konturów dużych rysunków i form geometrycznych
- rysowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali
liter płynnym, ciągłym ruchem
- malowanie dużych form kolistych
Ćwiczenia manualne , których celem jest usprawnianie małych ruchów ręki :
dłoni, nadgarstka i palców:
- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otwory
- zwijanie sznureczka według wzoru
- układanki płaskie ( obrazkowe, geometryczne, klockowe) na wzorze,
według wzoru i bez wzoru
- montowanie konstrukcji z gotowych elementów
- modelowanie w plastelinie zaczynając od form prostych typu wałeczki do
form bardziej złożonych
- wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności ( cięcie po linii
prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturów rysunków)
- wycinanki ( naklejanki z papieru, materiału, wełny)
- wydzieranki- naklejanki
- łamanki papierowe
- stemplowanie
Ćwiczenia graficzne, których celem jest usprawnianie drobnych ruchów ręki ułożonej
w pozycji jak przy pisaniu:
- rysowanie wzorów po śladzie
- pogrubianie konturów
- kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną
- rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowa-
nych przedmiotów
- zamalowywanie kredkami małych przestrzeni
- kreskowanie – wypełnianie konturów za pomocą równoległych kresek
poziomych lub pionowych z zachowaniem kierunków od lewej do prawej
i od góry do dołu
- rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze ( wodzenie po wzorze,
kończenie rozpoczętego wzoru, odwzorowywanie)
- rysowanie szlaczków obrazkowych
- odtwarzanie układów linearnych z elementów powtarzających się cyklicz-
nie, różniących się kolorem lub kształtem
- dowolne rysunki kredkami świecowymi lub ołówkowymi
Mówiąc o sprawności manualnej i ćwiczeniach usprawniających tę funkcję powinniśmy zwrócić uwagę na nieprawidłowo napięty tonus mięśniowy.
Wśród dzieci z nieprawidłowo napiętym tonusem mięśniowym wyróżniamy dwie grupy :
1. Dzieci z podwyższonym ( napiętym) tonusem mięśniowym ( zbyt duży
nacisk narzędzia- ołówka, kredki ).
Ćwiczenia usprawniające dla tej grupy mają na celu zmniejszenie
napięcia mięśni. Oparte powinny być na materiałach miękkich ( wata,
suche produkty itp. ).
Przykładowe ćwiczenia :
- ugniatanie kuleczek z waty
- rysowanie na wysypanej kaszy, piasku
- malowanie akwarelą
2. Dzieci z obniżonym tonusem mięśniowym ( nacisk narzędzia jest zbyt
mały- słaby ślad pisma, niedociąganie do linii)
Ćwiczenia usprawniające dla tej grupy mają na celu zwiększenie napię-
cia mięśni.
Przykładowe ćwiczenia:
- uderzanie w twarde podłoże
- kalkowanie
- modelowanie w plastelinie, modelinie
Tak więc bardzo ważne jest, przede wszystkim wnikliwe poznanie dziecka
i właściwy dobór ćwiczeń usprawniających funkcje manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka w szkole. Jest nieodzownym determinantem opanowania techniki pisania jak również posługiwania się przyborami szkolnymi.
Bibliografia:
Gąsowska T., Pietrzak-Stępkowska Z., Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1988
Hurlock E.B., Rozwój dziecka, Warszawa 1985
Natowska H., Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka, Warszawa 1980
Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, warszawa 1985